Du khách trải nghiệm tại làng rau Trà Quế. Ảnh: Quốc Tuấn
Các mô hình tận dụng tiềm năng nông nghiệp, làng nghề, văn hóa và môi trường sinh thái đã và đang mang đến diện mạo mới cho làng quê, nơi giá trị bản địa được khơi dậy để hình thành những sản phẩm du lịch độc đáo và bền vững.
“Điểm sáng” sinh kế xanh
Làng rau Trà Quế là hình mẫu tiêu biểu cho khả năng tạo sinh kế bền vững từ du lịch nông thôn. Trải qua hơn 300 năm hình thành, làng vẫn giữ phương thức trồng rau hữu cơ không dùng hóa chất, trở thành thương hiệu rau sạch nổi tiếng.
Từ năm 2020, Trà Quế triển khai mô hình du lịch cộng đồng theo cơ chế hợp tác công - tư giữa chính quyền, doanh nghiệp và người dân. Nguồn thu cộng đồng không chỉ đến từ việc bán rau, mà còn từ chuỗi dịch vụ đa dạng: trải nghiệm “Một ngày làm nông dân”, lớp dạy nấu ăn, homestay, sản phẩm OCOP… Cơ chế phân bổ lợi ích minh bạch giúp các hộ không trực tiếp tham gia du lịch vẫn được hỗ trợ giống cây, phân bón, dụng cụ lao động từ phần kinh phí trích lại cho UBND xã qua hoạt động bán vé tham quan.
Năm 2024, làng đón hơn 34.000 lượt khách, phần lớn là khách quốc tế. Du lịch đã tạo thêm hàng trăm việc làm phi nông nghiệp như hướng dẫn viên, đầu bếp, nhân viên lưu trú, vận chuyển, bán hàng lưu niệm… Cùng với đó là các dự án nâng cấp hạ tầng lát gạch đường, trồng hoa, lắp hệ thống nước uống miễn phí, xây khu đón tiếp vừa phục vụ khách, vừa nâng cao chất lượng sống cho cư dân.
Ông Ngô Nguyên Thọ, Giám đốc Trung tâm cung ứng dịch vụ sự nghiệp công phường Hội An Tây (đơn vị quản lý làng rau Trà Quế) cho biết: “Làng rau Trà Quế được vinh danh là Làng du lịch tốt nhất 2024 và tham gia Mạng lưới các làng du lịch tốt nhất của Tổ chức Du lịch Liêp hiệp quốc. Danh hiệu này là “vé thông hành” giúp nâng tầm thương hiệu, mở rộng kênh tiêu thụ và khẳng định giá trị của mô hình sinh kế xanh. Đây cũng là cơ hội để cộng đồng vừa bảo tồn nghề truyền thống, vừa phát triển kinh tế bền vững”.
Tuy nhiên, ông Thọ cũng nhấn mạnh, thành tích này không đồng nghĩa mô hình đã hoàn thiện. Để duy trì đà tăng trưởng, Trà Quế vẫn cần có các hành động cụ thể, thiết thực nhằm duy trì và nâng cao các tiêu chí đạt được; phát triển du lịch một cách bền vững, tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong các hoạt động du lịch và tận dụng cơ hội nhằm quảng bá, nâng cao giá trị thương hiệu làng rau. Đồng thời tăng cường tìm kiếm cơ hội hợp tác và phát triển bằng cách duy trì mối quan hệ và tham gia sâu rộng vào các hoạt động của mạng lưới.
Biến tri thức cộng đồng thành động lực phát triển
Nếu Trà Quế thành công với mô hình làng nghề du lịch trải nghiệm, thì Hòa Bắc (thuộc huyện Hòa Vang cũ) lại chọn hướng khác biệt: lấy tri thức cộng đồng làm nền tảng cho du lịch học tập, hướng tới phát triển bền vững.
Sponsored
Vương Bảo
Dùng cho nam giới có u xơ tiền liệt tuyến hoặc nam giới lớn tuổi bị rối loạn tiểu tiện
Xem ngay
HTX Nông nghiệp Sinh thái và Du lịch cộng đồng Hòa Bắc thành lập tháng 3/2023 với bốn mục tiêu: phục hồi rừng tự nhiên; bảo tồn văn hóa Cơ Tu; thúc đẩy nông nghiệp hữu cơ; tạo sinh kế ổn định cho người dân. Hiện HTX có 27 thành viên chính thức, hơn 200 thành viên liên kết, hoạt động trong nhiều tổ hợp tác như ẩm thực, vận chuyển, homestay, lâm nghiệp, nông nghiệp, văn nghệ, nghề truyền thống và thuyết minh.
“Chúng tôi bám sát lưu vực sông Cu Đê, kết hợp tri thức bản địa với hợp tác quốc tế để nghiên cứu và tìm giải pháp phát triển bền vững”, bà Đỗ Thị Huyền Trâm, Giám đốc HTX chia sẻ.
Khác với nhiều mô hình chỉ chú trọng tham quan, Hòa Bắc định hướng phát triển các tour học tập cộng đồng, phục vụ đa dạng đối tượng: du khách, học sinh, sinh viên và các đoàn nghiên cứu. Du lịch học tập cộng đồng được xem là công cụ vừa giúp thành viên rèn luyện kỹ năng, chia sẻ kiến thức, vừa tạo nguồn sinh kế ổn định cho cộng đồng, qua đó hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững.
Đến nay, HTX đã tổ chức 3 chương trình tham vấn cộng đồng, phối hợp nhiều dự án khảo sát và thực hiện 21 khóa tập huấn nâng cao kỹ năng du lịch cho người dân.
Sau 2 năm triển khai, HTX đã đón hơn 11.450 lượt khách, với số lượng đoàn và chủ đề học tập ngày càng phong phú, kéo dài thời gian trải nghiệm và tăng cường sự tham gia của cộng đồng. HTX đã góp phần nâng cao đáng kể sinh kế cho người dân, với doanh thu từ năm 2022 đến nay đạt gần 8 tỷ đồng.
“Thời gian tới, chúng tôi sẽ tập trung nâng cao nhận thức cộng đồng về chuyển đổi diện tích trồng keo thành “đồi giữ nước”, phát triển nông nghiệp sinh thái, trồng rau sạch cho người Cơ Tu, phân loại rác tại nguồn và tổ chức tham quan học tập tại các mô hình tiêu biểu”, bà Trâm cho biết thêm.
Mô hình tại Trà Quế và Hòa Bắc là những minh chứng sống động cho câu chuyện khi cộng đồng được trao quyền và tri thức phát huy, giá trị bản địa của các vùng nông thôn trở thành tài nguyên phát triển. Nếu được nhân rộng, đây sẽ là động lực thúc đẩy xây dựng nông thôn mới, biến làng quê từ “điểm ghé qua” thành điểm đến đầy hấp lực thu hút du khách trong và ngoài nước.